ความยุติธรรม

...ความยุติธรรม...

ความยุติธรรม คำๆนี้ดูจะมีหลายความหมายในใจของหลายๆคน เชื่อได้เลยว่าทุกคนต้องการความยุติธรรม ความยุติธรรมคืออะไร อันนี้ตอบยาก ส่วนมากใครที่ได้รับผลประโยชน์ คนนั้นก็ว่ายุติธรรม คนเสียประโยชน์เขาก็ว่าไม่ยุติธรรม ถ้าอย่างนั้นความยุติธรรมจริงๆคืออะไร

ต้องบอกก่อนว่า ความยุติธรรมกับความเสมอภาคไม่เหมือนกัน ความยุติธรรม ต้องให้คนได้รับสิ่งที่เขาควรจะได้รับ ถ้าเขาควรได้รับรางวัลก็ให้รางวัล ถ้าเขาควรได้รับโทษ ก็ให้ได้รับโทษ นี่เรียกว่าความยุติธรรม (ใครทำอย่างใดก็ได้รับอย่างนั้น)

บางคนบอกว่าความยุติธรรมจริงๆไม่มี หรือมี แต่ไม่รู้ว่าคืออะไร ใครหรืออะไรเป็นสิ่งตัดสิน

มนุษย์เราโดยปกติ โดยทั่วไปมีอคติ เข้าข้างตัวเองบ้าง เข้าข้างพวกพ้องของตัวเองบ้าง ทั้งยังเกลียดชังผู้อื่นและพวกอื่น อคตินี่แหละทำให้เสียความยุติธรรม

ฉันทาคติพอใจลำเอียงเพราะพอใจบ้าง

โทสาคติ ลำเอียงเพราะไม่ชอบบ้าง

โมหาคติ ลำเอียงเพราะไม่รู้เรื่องรู้ราว แต่ก็กระทำไปตามที่ไม่รู้เรื่อง โมหาคติ ตามตัวแปลว่าลำเอียงเพราะหลง หลงเข้าใจผิด คือไม่รู้ต้นสายปลายเหตุ ไม่รู้เรื่องรู้ราว ไม่รู้มันเป็นอย่างไร แล้วก็ทำไปเหมือนกับรู้

ภยา คติ ลำเอียงเพราะความกลัว

ถ้ามีอคติอย่างใดอย่างหนึ่งใน 4 อย่างนี้ ความยุติธรรมหายไป หาได้ยาก


เรื่องที่มนุษย์ตัดสินว่าผิด ถูก ดี หรือชั่ว แน่นอนคือไม่แน่นอน หรือว่าไม่แน่นอนเสมอไป เชื่อถือได้หรือเชื่อถือไม่ได้ ความรู้สึกว่าพวกเราหรือพวกเขา มันจะมาเป็นกำแพงกั้นความยุติธรรม คือปิดบังดวงปัญญา ทำให้ผู้รู้ทำอะไรอย่างคนโง่ และทำให้ผู้มีอำนาจลงโทษคนที่ไม่ผิด เช่น อาจารย์ขององคุลิมาล ยืมมือคนอื่นประทุษร้าย เพราะโมหาคติ และภยาคติของตน ทำให้อาจารย์ผู้สอนธรรม กลายเป็นผู้ไร้เสียซึ่งความยุติธรรม


ถ้ายกตัวอย่างในเรื่องความยุติธรรมหายไปไหนในการเมืองของไทย การที่ประชาชนรู้สึกถึงความไม่ยุติธรรมก็เพราะมีอคติ 4 อย่างนี้อยู่ การไม่รู้เรื่องราวตามความเป็นจริง ในบางคนก็เพราะความกลัว หากพูดไปแล้วตนก็จะได้รับความเดือดร้อนเสียหาย ก็สู้ไม่พูดดีกว่า


ความยุติธรรมตามธรรมชาติ เป็นสิ่งที่ดีที่สุดหรือว่าเชื่อถือได้ที่สุด เช่น การประพฤติผิดต่อธรรมชาติของร่างกายภายนอก ก็ได้รับผลตอบแทนมา เช่น เอามือไปต่อยกำแพงมือก็เจ็บ หรืออย่างกินของเผ็ดเข้าไป มันก็ร้อนปาก ร้อนกระเพาะมันเป็นความยุติธรรมสากล


ความยุติธรรมอยู่ที่ไหน?? ถ้าเป็นความยุติธรรมที่คนตั้งขึ้น มันก็อยู่ที่คน ถ้าคนมีธรรม ความยุติธรรมก็มี ถ้าคนไม่มีธรรม ความยุติธรรมก็ไม่มี เราขอความเป็นธรรมจากคนไม่มีธรรม เขาจะเอาที่ไหนให้ เพราะว่าเขาไม่มีธรรม ก็เหมือนกับถ้าเราอยากได้นมวัวแต่ไปรีดเอาที่เขาของมัน รีดให้เหนื่อยมันก็ไม่มีออกมาให้แน่เพราะที่เขามันไม่มีน้ำนม เพราะฉะนั้น ความยุติธรรม มันก็อยู่ที่คน ถ้าคนมีธรรม ฉะนั้นถ้าเราต้องการความยุติธรรม เราก็ต้องพยายามฝึกให้คนมีธรรม ถ้าคนไม่มีธรรม มันก็ไม่ยุติธรรม จะเอาที่ไหนมาให้


ถ้าความยุติธรรมมาเผชิญหน้ากับเมตตากรุณา ถ้ามันสอดคล้องกันไปได้ ไม่ขัดแย้งกัน มีความยุติธรรมด้วย ไม่เสียเมตตากรุณาด้วย ได้เมตตากรุณาด้วย ได้ความยุติธรรมด้วย อย่างนั้นก็ดี ไม่มีปัญหา แต่ถ้าเกิดขัดแย้งกันขึ้นระหว่างเมตตากรุณา กับความยุติธรรมเราจะเอาอะไรไว้และทิ้งอะไรไป เช่น ครูกับนักเรียน ถ้าบอกข้อสอบกับนักเรียนบางคน เมตตากรุณากับนักเรียนคนนั้น กลัวเขาจะสอบตก แล้วเขาจะลำบาก ก็บอกข้อสอบเขาไป หรือตรวจข้อสอบให้เขาได้คะแนนดี ทั้งที่เขาทำไม่ได้ อย่างนี้แม้จะสำรวจใจแล้ว ว่ามีเมตตากรุณา แต่ว่ามันเสียความยุติธรรม


ในกรณีที่คุณธรรม 2 อย่าง มาเผชิญหน้ากันและขัดแย้งกัน จำเป็นต้องทิ้งอย่างหนึ่งเอาไว้อย่างหนึ่ง ดูตัวอย่างเปาบุ้นจิ้นเป็นตัวอย่างที่ดี ท่านต้องดำรงรักษาความยุติธรรมเอาไว้ ดูเหมือนจะขาดเมตตากรุณา แต่ความจริงก็ไม่ใช่อย่างนั้น ต้องดำรงความยุติธรรมเอาไว้ เพราะว่าความยุติธรรมเป็นหน้าที่โดยตรงของคนทุกคน เมตตากรุณา เป็นคุณธรรมเหมือนกัน แต่เมื่อมาพร้อมกันเป็นหน้าที่โดยอ้อม แต่ถ้าทำได้ เราประพฤติความยุติธรรม โดยไม่ให้เสียความเมตตากรุณา แต่ถ้าประพฤติความเมตตากรุณาอย่าให้เสียความยุติธรรม ถ้าให้เสียความยุติธรรมแล้ว มันจะเสียไปหมดหลายอย่าง ที่จริงเราสามารถจะผดุงความยุติธรรมไว้ได้ ด้วยเมตตากรุณานั่นเอง เช่น เราลงโทษคนเพื่อรักษาความยุติธรรม แล้วก็เป็นการเมตตากรุณาบุคคลผู้นั้นไปด้วย เพื่อไม่ให้เขาทำผิดยิ่งไปกว่านั้น อันนี้ขอให้ทำความเข้าใจให้ดี


การสร้างความสงบสุขให้เกิดขึ้นในสังคม โดยการป้องกันแก้ไขปัญหาอาชญากรรม การคุ้มครองความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน การป้องกันแก้ไขข้อพิพาทขัดแย้ง และการคุ้มครองสิทธิเสรีภาพของประชาชน ถือเป็นความสำคัญของเรื่องความยุติธรรม

โดยสรุปถ้าอยากเห็นความยุติธรรมเราต้องขจัดอคติทั้ง 4 ที่กล่าวไปออกให้หมด และต้องทำความเข้าใจในเรื่องของความเมตตากรุณาให้ดี คิดง่ายๆว่าใครทำอะไรก็ต้องได้รับแบบนั้น(ตามความเป็นจริง)

ถ้าเราจะรักษาสัจจะ ก็ต้องรักษาสัจจะที่เป็นประโยชน์ และยุติธรรม ที่นักปราชญ์ท่านกล่าวว่า สจฺเจ อตเถ จ ธมฺเม จ อหุ สนฺโต ปติฏฺฐิตา ท่านสัตบุรุษกล่าวว่า สัตบุรุษทั้งหลายดำรงอยู่ในสัจจะที่เป็นประโยชน์ และเป็นธรรมคือยุติธรรม แม้จะเป็นความจริง แต่ความจริงนั้นต้องเป็นประโยชน์และยุติธรรม จึงจะพูดได้หรือทำได้ รักษาได้


ทุกคนชอบความยุติธรรม แต่ว่าน้อยคนนักที่จะดำรงอยู่ในความยุติธรรมโดยสม่ำเสมอและถูกต้อง


"อำนาจบังคับที่ไร้เสียซึ่งความยุติธรรม...คือทรราช แต่ความยุติธรรมที่ไร้อำนาจบังคับ...ก็คือความระส่ำระสาย" แบลส ปาสกาล

ขอขอบคุณ หนังสือ คติชีวิต ของวศิน อินทสระ และประชาธิปไตยและการปฏิรูปการเมืองไทย ของศ.ดร.ลิขิต ธีรเวคิน

แสดงความคิดเห็นได้ที่คำว่า "ความคิดเห็น" คลิกได้ที่นี่นะคะ ขอบคุณทุกๆคอมเม้นคะ^^=